Ik weet nog goed hoe ik me voelde toen ik voor het eerst met mijn kleintje door verschillende tijdzones reisde. Ik was moe, een tikje overweldigd en hoopte vurig dat mijn baby en jetlag snel vrienden zouden worden. Misschien herken je het: je stapt uit het vliegtuig en opeens is het aan de andere kant van de wereld avond, terwijl jouw biologische klok nog op de ochtendstand staat. Je baby kijkt je aan met grote ogen, klaarwakker wanneer jij wilt slapen en slaperig wanneer jij energie hebt. Gelukkig is jetlag voor baby’s vaak een tijdelijk fenomeen, en er zijn manieren om het proces soepel(er) te laten verlopen. Hieronder deel ik mijn favorieten, in de hoop dat je er net zoveel aan hebt als ik destijds.
Stap 1: Begrijp waarom baby’s last kunnen hebben van jetlag
Jetlag ontstaat wanneer onze interne klok, oftewel het circadiaan ritme, niet meer goed aansluit op de nieuwe lokale tijd. Bij volwassenen kan het al lastig zijn om snel om te schakelen, maar voor baby’s, die volledig op ons vertrouwen voor hun dagelijkse schema, is dat vaak nog ingewikkelder. Ze kunnen ’s nachts wakker worden, overdag juist slaperig zijn of ineens protesteren als jij ze wilt neerleggen voor een dutje. Mijn ervaring is dat baby’s gewoon even tijd nodig hebben om aan de nieuwe omgeving en tijden te wennen. Dat kan wat slapeloze uurtjes betekenen, maar met de juiste tips pak je die jetlag samen stap voor stap aan.
Stap 2: Plan en bereid je reis zo goed mogelijk voor
Als je de kans hebt om je reis ver vooruit te plannen, probeer dan rekening te houden met de aankomsttijd op je bestemming. Ik vind het bijvoorbeeld prettig om overdag aan te komen, zodat ik de rest van die dag kan gebruiken om mijn baby een beetje te laten wennen. Het helpt om alvast vóór vertrek het slaapschema van je baby geleidelijk te verschuiven naar de nieuwe tijdzone. Dat doe ik door bedtijd en eventuele voedingen of dutjes elke dag 15-30 minuten naar voren of achteren te schuiven, afhankelijk van de richting waarin ik reis. Bij een flinke tijdsverschuiving, denk aan 8 of 9 uur, kan je niet alle aanpassingen in één keer doen, maar die kleine stapjes maken het vaak net wat makkelijker.
- Check vooruit of je vlucht een nacht- of dagvlucht is en hoe dat aansluit op het ritme van je baby.
- Denk aan het meenemen van vertrouwde items, zoals een knuffeldoek of draagdoek, zodat je baby een gevoel van herkenning en veiligheid heeft in het vliegtuig.
- Overweeg om al een paar dagen voor vertrek langzaam de bedtijd en maaltijden op te schuiven.
Tip: Als je overweegt langer met de auto te reizen in plaats van te vliegen, is het handig om te kijken naar wat je nodig hebt voor een goede en veilige autorit. Lees op je gemak reizen met baby voor meer inspiratie over wat je kunt verwachten op de weg.
Stap 3: Houd vast aan rituelen en routines
Baby’s zijn dol op voorspelbaarheid. Zelfs midden in een vreemde omgeving, ver weg van thuis, maakt een vaste volgorde van activiteiten een wereld van verschil. Bij mij werkt het bijvoorbeeld om elke avond hetzelfde ritueel te doorlopen: pyjama aan, licht dimmen, liedje zingen en voeden. Ook als het buiten nog licht is, boots ik een soort ‘avond’-sfeer na door de gordijnen dicht te doen. Overdag juist ramen open en zonlicht naar binnen, zodat je baby leert: licht betekent wakker worden en donker betekent slapen.
- Start met een vertrouwd slaapritueeltje, zoals voorlezen uit een boekje of zachtjes neuriën.
- Probeer voedingstijden ook op vaste momenten in te plannen. Je baby krijgt daarmee een duidelijk signaal wanneer het tijd is om te ontspannen of juist weer actief te worden.
- Maak ook voor het overdag-ritme een houvast: eten, spelen en dan naar bed. Herhaling zorgt voor herkenning.
Een regel die ik vaak hoor, en waar ik me grotendeels bij aansluit, is dat een baby per uur tijdsverschil ongeveer één dag nodig heeft om zich aan te passen. Dus ga je drie uur tijdsverschil over? Dan kan het drie dagen duren voordat je baby een min of meer normaal ritme terugvindt. Is het verschil groter, zoals een vlucht naar de andere kant van de wereld, laat je dag voor dag verrassen, maar geef jezelf en je kleintje vooral tijd.
Stap 4: Maak optimaal gebruik van licht en duisternis
Als iets mij heeft geholpen om de jetlag van mijn baby in goede banen te leiden, dan is het wel het slim inzetten van licht. Ons lichaam reageert sterk op lichtprikkels. Overdag daglicht en ’s avonds een donkere omgeving geven allebei een seintje aan de biologische klok. Vooral als we naar een oostelijke of westelijke bestemming reizen, willen we snel overschakelen naar de nieuwe zon-op- en zon-ondertijden.
- Ga in de ochtend naar buiten, zelfs als je baby nog een beetje suf is. Dit helpt om de nieuwe dag te beginnen.
- Houd overdag de gordijnen open en laat zoveel mogelijk natuurlijk licht binnen.
- Gebruik donkere gordijnen of verduisterende rolgordijnen als het bedtijd is, zeker als het buiten nog licht is.
Zelf liep ik een keer tegen het probleem aan dat mijn kleine ’s avonds absoluut niet wilde slapen omdat het nog niet donker genoeg was. Een verduisterend gordijn bleek dé oplossing. Geen perfect wondermiddel, maar wel een krachtige hulp om duidelijk te maken: nu is het nacht, nu doen we onze oogjes dicht.
Stap 5: Let op dutjes en voorkom oververmoeidheid
Tijdens mijn eerste lange reis met mijn baby maakte ik de fout om ‘gewoon maar te kijken hoe het gaat’. Dat resulteerde in halve dutjes op de raarste momenten en een volledige chaos in de nacht. Nu probeer ik dutjes, ook in een nieuwe tijdzone, weloverwogen te plannen. Natuurlijk ben ik flexibel — als we net onderweg zijn of als mijn baby duidelijk moe is, ga ik niet dwarsliggen — maar ik probeer het gemiddelde aantal dutjes aan te houden dat hij thuis ook nodig heeft.
- Houd napjes liefst rond de reguliere tijdstippen, gerekend in de nieuwe tijdzone.
- Als je baby te lang slaapt overdag, kan de nacht onrustig worden. Probeer dutjes daarom, als het kan, niet langer dan twee uur te laten duren.
- Bij hele jonge baby’s (jonger dan zes maanden) merk ik dat ze sowieso veel en vaak slapen, soms wel om de paar uur, en dat dat de aanpassing aan jetlag juist kan vergemakkelijken.
Tegelijk is het mijn ervaring dat je een overstuur en doodmoe kind snel in een vicieuze cirkel kunt brengen: overdag te weinig of ongelukkig slapen, waardoor ze ’s nachts klaarwakker lijken. Blijf daarom attent. Als je een langere reis maakt met de auto, kun je ook in overweging nemen om regelmatig te stoppen, te voeden en je baby eventjes uit de autostoel te halen, zoals de American Academy of Pediatrics adviseert. Wil je meer weten over veilig rijden met je kleintje, check dan baby in auto slapen voor handige tips.
Stap 6: Gun je baby een vertrouwde slaapomgeving
In een vreemd hotelbed, een campingbedje of zelfs in een vliegtuigstoel is het best lastig om tot rust te komen. Ik vind het daarom belangrijk om de slaapplek van mijn baby zoveel mogelijk te laten lijken op die thuis. Denk aan hetzelfde dekentje (als de temperatuur dat toelaat), hetzelfde knuffeltje en dezelfde pyjama. Het helpt vaak om het bedje op een rustige, donkere plek te zetten, weg van drukte en geluiden. Als je baby gewend is om in een slaapzakje te slapen, neem dan hetzelfde slaapzakje mee op reis.
- Overweeg een draagbare witte-ruis-machine of zet een app met geruis zachtjes aan voor herkenbaarheid.
- Kies voor dezelfde slaapzak en beddengoed waar je baby thuis ook in slaapt, mits dat veilig en comfortabel is in het klimaat van je bestemming.
- Denk aan een vaste volgorde: slaapzakje aan, licht uit, knuffel in de hand — precies zoals thuis.
Vaak adviseer ik vrienden ook om, als het kan, thuis al te oefenen met een campingbedje of reiswieg, zodat die niet als ‘nieuw en gek’ aanvoelt op vakantie. Zelf heb ik weleens een paar nachten voordat we op reis gingen, mijn baby in het reisbedje laten slapen. Zodat op de plek van bestemming, hoe vreemd ook, dat bedje in ieder geval bekend zou ruiken en voelen.
Stap 7: Beweeg samen in de nieuwe tijdzone
Als ik merk dat mijn baby overdag nog erg suf is en liever alles wil verschuiven naar de nacht, zorg ik voor voldoende activiteit en frisse lucht in de ochtend en vroege middag. Een korte wandeling in de buurt, babygym op een zacht speelkleed, of even samen buiten op het gras zitten. Op die manier krijgt mijn kleintje het signaal dat het dag is en er ruimte is om lekker te spelen. De fysieke beweging helpt ook om hun lijf in de nieuwe dag-en-nacht-cyclus te trekken.
- Begin je dag tussen 6:00 en 8:00, ook als dat een beetje pijn doet. Zo help je de inwendige klok om ‘goedemorgen’ te zeggen op de juiste lokale tijd.
- Maak spelen en actieve bezigheden onderdeel van de ochtendroutine, zodat je baby minder snel in de verleiding komt om in de ochtenduren weg te dommelen.
- Zie het niet te streng: soms werkt een halfuurtje extra slapen in de vroege ochtend juist goed als je baby echt een rotnacht had. Zolang je daarna een beetje in de nieuwe dagmodus komt, is dat meestal prima.
Stap 8: Producten om te overwegen van bol.com
Nu je weet hoe je baby en jetlag kunt aanpakken, wil ik kort wat handige hulpmiddelen aandragen die je misschien op bol.com vindt. Volgens mijn eigen ervaring is het niet nodig om alles meteen in huis te halen, maar soms maakt één slim hulpmiddel de doorslaggevende positieve verandering.
- Een draagdoek of ergonomische draagzak
- Handig voor onderweg in luchthavens of als je kind rustig bij je wil zijn terwijl jij je handen vrijhoudt.
- Creëert nabijheid en kan helpen als je baby onrustig is door de nieuwe omgeving.
- Verduisterende reisgordijnen
- Vaak zijn hotelgordijnen niet donker genoeg. Een setje lichtgewicht, opvouwbare verduisterende gordijnen met zuignappen kan wonderen verrichten.
- Slaapzak van ademende stof
- Vooral wanneer je naar een warmere bestemming gaat, is een luchtige, veilige slaapzak ideaal.
- Let erop dat de TOG-waarde past bij de temperatuur.
- Draagbare ‘white noise’-machine
- Helpt storende geluiden te neutraliseren en creëert een vertrouwd achtergrondgeluid.
- Ik neem ‘m overal mee naartoe, ook tijdens autovakanties.
Natuurlijk vind je nog meer handige items, van reisledikantjes tot speciale kinderhoofdsteunen, maar ik raad je aan om vooral te kiezen wat bij jou, je baby en jullie reis past.
Stap 9: FAQ
Met deze tips hoop ik dat jullie samen de jetlag snel de baas worden. Ik weet dat het soms pittig is, vooral als je ook zelf moe en een beetje uit je doen bent. Maar echt, een paar dagen aanpassen kan al voldoende zijn, en voor je het weet loopt alles weer (redelijk) gesmeerd. Zet ’m op!
Hoe lang kan een jetlag bij een baby duren?
Meestal duurt jetlag bij baby’s een paar dagen, tot een week. Ga je naar een bestemming met bijvoorbeeld drie uur tijdsverschil, neem dan ongeveer drie dagen de tijd om aan te passen. Bij acht of negen uur verschil kan het wat langer duren, maar de meeste kleintjes zijn echt binnen een dag of vier op hun nieuwe ritme.
Wat kan ik doen als mijn baby ’s nachts meerdere uren wakker is?
Ik herken dat: ineens besluit je baby dat het om 2 uur ’s nachts feest is. Probeer kalmte te bewaren. Houd het licht gedimd, praat zachtjes, en bied eventueel een voeding aan als dat normaal is in jullie routine. Sommige baby’s hebben simpelweg die spiegeling van dag en nacht door de jetlag. Blijf consequent in je signalen dat het ‘nacht’ is en breng je kleintje na een tijdje weer rustig terug in bed. Probeer overdag, als je baby te lang wil slapen, juist te limiteren om ’s nachts wakkerheid te voorkomen.
Heeft een jongere baby (onder 6 maanden) minder last van jetlag?
Over het algemeen wel. Jonge baby’s hebben nog geen strikt dag-nachtritme en slapen vaak om de paar uur, ongeacht het tijdstip. Daardoor passen ze zich iets sneller aan. Toch blijft het belangrijk om ook bij hen een beetje consistentie te bieden in licht/donker en de vaste routines.
Moet ik mijn baby extra laten slapen om een jetlag in te halen?
Dat hangt af van hoe de nachten verlopen. Ik merk dat het belangrijk is om te voorkomen dat je baby oververmoeid raakt, maar je wilt ook niet dat ze overdag te veel slapen en de nachten superwakker zijn. Balans is het toverwoord: kijk of je baby echt rust nodig heeft. Is je baby duidelijk overprikkeld, dan is een extra dutje prima, maar hou de lengte beheersbaar, bijvoorbeeld hooguit twee uur.
Is het slim om een nachtvlucht te nemen met mijn baby?
Sommige ouders kiezen bewust voor een nachtvlucht omdat ze hopen dat de baby dan doorslaapt. Dat kan werken als je baby makkelijk in slaap valt, maar ik heb ook meegemaakt dat het licht en de drukte in het vliegtuig voor te veel onrust kan zorgen. Het is dus heel persoonlijk. Bedenk vooraf hoe jouw baby normaal slaapt op onbekende plekken. Vind je het spannend, lees dan ook vliegen met baby voor extra tips over sfeer en comfort tijdens de vlucht.
Kan ik de terugreis beter anders plannen?
Ja, veel ouders plannen de terugreis liever zo dat ze ’s ochtends vroeg lokaletijd thuiskomen, zodat er nog een hele dag is om bij te komen. Voor westelijke bestemmingen is het handig om bedtijd iets te verschuiven naar later, zodat je kindje niet om 18:00 lokale tijd al in een diepe nachtmodus zit. Ik heb gemerkt: hoe kleiner het tijdsverschil, hoe makkelijker de terugreis qua jetlag verloopt.
Hoe ga ik om met dutjes rondom de reisdag zelf?
De dag van vertrek is meestal chaotisch. Probeer wel je ritme enigszins te respecteren. Geef je baby dus de kans om uit te rusten voor en tijdens de vlucht of autorit, maar niet zó lang dat je ’s avonds in de knoei komt. Bijvoorbeeld: als je baby normaal rond 15:00 slaapt en de vlucht vertrekt om 14:30, kun je misschien in de auto naar het vliegveld al een kort slaapje inlassen.
Hoe zit het met voedingstijden tijdens jetlag?
Voeding is vaak een anker voor baby’s, dus probeer het ongeveer volgens de nieuwe lokale tijden aan te bieden. Als ik merk dat mijn baby ’s nachts wakker wordt en duidelijk honger heeft, geef ik wel een voeding, maar houd de lichten gedimd en ga niet uitgebreid spelen. Overdag let ik erop dat ik alle voedingen aanbied op een manier die ‘dagactiviteit’ uitstraalt: licht, wat interactie en geen zachte slaapmuziek op de achtergrond.
Is het nodig om slaaptraining te doen tijdens een periode van jetlag?
Ik vind het meestal beter om te wachten tot we terug zijn in het normale ritme. Je baby heeft al genoeg aan zijn of haar hoofd met die tijdsverschuiving, dus extra slaaptraining kan dan verwarrend zijn. Zodra je merkt dat je baby wat rustiger in de nieuwe tijdzone zit en een consistent dag-nachtritme hersteld heeft, kun je eventueel kijken of slaaptraining of een andere aanpak voor de nacht gewenst is.
Hoe kan ik mijn baby sneller aan het nieuwe tijdsverschil laten wennen?
De beste ‘quick fix’ bestaat niet, maar wat helpt is een combinatie van:
- Overdag veel licht en activiteit,
- Een duidelijke avondroutine met weinig licht en weinig prikkels,
- De dag vroeg beginnen.\
Ook het consequent volhouden van je schema (dutjes niet te laat op de dag) is heel waardevol. Sommige mensen zweren bij kleine beetjes cafeïne voor mama/papa om zelf wakker te blijven, maar uiteraard niet voor de baby.