Ik hoor je vraag al: “Hoe stimuleer ik mijn baby op een speelse manier?” Geloof me, ik heb me dat ook vaak afgevraagd. De kortste versie van het antwoord is: door je kleintje te laten ontdekken in een veilige, liefdevolle omgeving, terwijl je inspeelt op wat je baby uit zichzelf probeert en leuk vindt. Dit is eigenlijk wat we bedoelen met baby stimuleren met spel. Je volgt de natuurlijke nieuwsgierigheid van je kindje, prikkelt zijn of haar zintuigen en onderneemt samen activiteiten die net een tikje uitdaging bieden. Klinkt simpel, toch? In de praktijk voelt het soms nog best als puzzelen, vooral wanneer je voor het eerst ouder bent. Toch weet ik uit eigen ervaring dat elk klein speelmomentje telt. Met de juiste aanpak kan je baby veel sneller nieuwe vaardigheden oppikken, en daarbij blijft het ook nog eens gezellig en luchtig voor jullie allebei.
Maar waar moet je dan op letten? Wat doe je als je baby halverwege geen zin meer heeft of overstuur raakt? En hoe kun je ervoor zorgen dat je de ontwikkeling optimaal ondersteunt, zonder te forceren? Ik deel graag mijn ervaringen, tips en inzichten uit onderzoek, zodat je een duidelijk beeld krijgt van wat werkt. Ook geef ik je een korte lijst met bol.com-producten die ik zelf handig vond. Laten we samen erin duiken en kijken hoe we je baby stap voor stap kunnen helpen groeien door te spelen.
Waarom spel onmisbaar is
Voordat we in de details duiken, is het goed om te weten waarom baby’s überhaupt zo veel baat hebben bij spel. Als je erover nadenkt, vanaf het moment dat je baby geboren wordt, gebeurt er een storm aan ontwikkeling. In de eerste 1.000 dagen vormen zich miljoenen hersenverbindingen. Elk contact, elk geluidje, elke aanraking en elk knuffelmoment is een kans om nieuwe verbindingen te leggen. Wanneer we spreken over spel, probeer ik die mini-ontdekkingsreis te ondersteunen en te verrijken.
Door te spelen leert je baby niet alleen de wereld om zich heen kennen, maar ook zichzelf. Denk aan bewegen en grijpen: het aanleren van fijne en grove motoriek. Of het herkennen van gezichten en stemgeluiden: dit is het begin van sociale interactie. Eigenlijk is spel een manier om al deze ‘ontdekkings- en leermomenten’ tot leven te brengen. Wetenschappelijk onderzoek wijst ook uit dat vrolijk gekke geluidjes maken, samen dansen of simpele verhaaltjes voorlezen allemaal bijdragen aan de cognitieve en emotionele ontwikkeling van je kleintje. Dus laten we met een gerust hart zeggen dat spel echt onmisbaar is als het gaat om het groeien en bloeien van je baby.
Wat bedoelen we met stimulatie
Stimulatie klinkt soms alsof je voortdurend nieuwe dingen moet aanbieden of je kindje non-stop laten “presteren.” Toch is het juist subtiel. Bij baby stimuleren met spel gaat het vooral om de kleine, dagelijkse dingen: een zacht muziekje en samen bewegen, een knisperend boekje openvouwen of een spelletje kiekeboe. Stimulatie bestaat uit prikkels die de zintuigen en hersenen van de baby activeren. De essentie is: volg het tempo van je kind. Een paar minuten intens spel is vaak al genoeg om een nieuwe impuls te geven, waarna je baby wellicht weer toe is aan rust, voeding of een dutje.
Hoe spel de ontwikkeling ondersteunt
Er zijn grofweg drie domeinen waar spel een flinke boost geeft: cognitie, taal en motoriek. Natuurlijk bestaan er nog meer, zoals emotionele en sociale ontwikkeling. Maar deze drie zijn vaak het eerst merkbaar.
Cognitieve groei
Wanneer je met baby’s speelt, help je ze verbanden leggen. Neem een simpel voorbeeld als een rammelaar. Schudden ze ermee, dan komt er geluid. Dat is een vorm van oorzaak en gevolg. Je baby leert dat eigen bewegingen effect hebben op de omgeving, wat de basis is voor latere probleemoplossende vaardigheden. Als je je kleintje bijvoorbeeld op een speelkleed met contrasterende kleuren laat rondkijken, ontwikkelt hij of zij focus en visuele tracking. Deze soort cognitieve stimulatie vormt de bouwstenen voor latere ontwikkelingen, zoals kritisch denken en logisch redeneren.
Taalontwikkeling
Ik ben fan van kletsen tegen je baby, simpelweg omdat het zo’n speelse manier is om taal te introduceren. Je baby kan natuurlijk nog niet terugpraten, maar hij of zij luistert wél en reageert met oogcontact, glimlachjes en geluidjes. Dit vermogen om klanken te herkennen en te imiteren begint al vroeg. Ook liedjes en rijmpjes doen wonderen. Ze zijn kort, ritmisch en hebben vaak herhaling. Dat maakt het voor baby’s gemakkelijker om klanken te onthouden en zelfs uit te spreken wanneer ze daar aan toe zijn. Wil je hier meer over weten, kijk dan eens bij taalontwikkeling spel baby.
Motorische vaardigheden
Zodra je begint met activiteiten als tummy time en reik- en grijpspelletjes, stimuleer je de spieren en coördinatie van je baby. Tummy time is een bekende term: het komt erop neer dat je je baby regelmatig op zijn of haar buik legt (onder toezicht). Zo oefent je kleintje de nek- en rugspieren. Dat is de basis voor kruipen en later lopen. Bovendien leren baby’s hun hand-oogcoördinatie door te proberen voorwerpen te pakken of erop te slaan, zoals bij motorische spelletjes baby. Ik weet nog dat mijn eigen baby reuze trots keek toen hij voor het eerst een zachte bal kon vastpakken en naar zich toe kon trekken.
Praktische tips voor elke dag
Ik heb geleerd dat je echt niet urenlange “speelsessies” hoeft in te plannen. Het gaat juist om korte, enthousiaste momentjes verspreid over de dag. Hieronder wat praktische handvatten die voor mij werkten.
Maak van elk moment een speelmoment
Zelfs wanneer je aan het verschonen bent, kun je wat muziek aanzetten of vrolijk praten over wat je doet. “We doen nu je schone luier om,” of “Kijk eens wat een mooie rompertje we hebben gekozen.” Je kindje leert klanken en intonaties herkennen. Het simultaan inzetten van zintuigen – zien, horen, voelen – maakt het leuk en leerzaam tegelijk. Probeer bijvoorbeeld spel te verweven in de dagelijkse routine, zoals bij het badderen of tijdens een wandelmomentje in de kinderwagen.
Volg de interesses van je baby
Staar je baby gefascineerd naar een bepaald speeltje of maakt hij juist vrolijke geluidjes als je een liedje voor hem zingt? Ga daar dan op in. Je hoeft echt niet meteen een uitgebreide voorbereiding te treffen. Als je merkt dat er interesse is in bijvoorbeeld een lichteffect, kies dan voor een lampje of visuele stimulatie baby. Dat kan een simpel knipperend lampje zijn of een lichtjesprojector. Zo volg je wat je baby op dat moment boeit, wat de motivatie en concentratie alleen maar vergroot. En onthoud: wat vandaag leuk is, kan morgen al weer ingeruild worden voor iets nieuws. Dat is helemaal oké.
Tummy time en lichaamsgericht spel
Tummy time was voor mij in het begin wat onwennig, maar ik ontdekte al snel hoe waardevol het is. Leg je baby op een dekentje of speelkleed baby en ga er zelf bij liggen. Praat zachtjes, moedig je kleintje aan om het hoofdje op te tillen, en laat eventueel een kleurrijk speeltje zien. Vind je baby het nog lastig? Begin met korte momentjes van twee minuten en bouw langzaam op. Er zijn speciale tummy-time-kussentjes die het net wat makkelijker en leuker maken. Zo versterkt je baby niet alleen de spieren in nek en rug, maar oefent hij ook handjes en armpjes te bewegen.
Handige producten van bol.com
Ik herinner me nog goed dat ik in de eerste weken niet wist welk speelgoed nou écht iets zou toevoegen. Daarom hieronder een kort lijstje met mijn persoonlijke favorieten van bol.com. Ze helpen niet alleen om je baby te prikkelen, maar ook om spelenderwijs verschillende vaardigheden te ontwikkelen. Handig en leuk:
- Zachte rammelaar:
- Lichtgewicht en perfect voor kleine handjes.
- Stimuleert gehoor (rammelen = geluid) en grijpreflex.
- Senso-balletjes:
- Textuur prikkelt de tastzin.
- Ideaal voor sensorisch spel baby, want de verschillende soorten ‘bobbelige’ oppervlaktes zorgen voor afwisseling.
- Knisperboekje:
- Met felle kleuren en knisperend geluid.
- Helemaal top voor auditieve en visuele prikkels.
- Spiegelspeeltje voor in de box:
- Baby’s houden ervan hun eigen gezicht te ontdekken.
- Helpt bij zelfherkenning en concentratie.
- Lichtprojector of nachtlampje:
- Zorgt voor visuele stimulatie en een rustmoment voor het slapengaan.
- Kan helpen bij het leren focussen op bewegende lichtjes.
- Tummy-time-kussen:
- Ondersteunt de baby bij het liggen op de buik.
- Maakt tummy time net wat comfortabeler, zodat je langer en prettiger kunt oefenen.
Dit zijn zomaar wat kleine suggesties, maar er is nog veel meer moois te vinden dat de zintuigen van je baby prikkelt. Uiteraard kun je ook prima zelf iets in huis improviseren, zoals een plastic fles met bonen die je afsluit en door je baby laat rollen of schudden. Het hoeft echt niet duur te zijn om te werken.
Spelvariaties per leeftijd
Ik zeg altijd: elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo, dus voel je niet bezwaard als je baby niet meedoet aan alle standaard ‘groepsregels.’ Toch kan een globale levensfase je helpen om te bepalen welk soort spelletjes passen bij de vaardigheden en interesses van je kleintje. Hier een paar ideeën:
Play voor pasgeborenen
In de eerste weken gaat het vooral om rust, geborgenheid en bonding. Wanneer je denkt aan spelletjes pasgeboren baby, denk dan bijvoorbeeld aan:
- Gezichtsherkenning: Ga dicht bij je baby zitten, praat zachtjes en maak veilige, vrolijke gezichtsuitdrukkingen. Je baby leert zo gezichten en emoties herkennen.
- Zachte geluiden: Zing of neurie een wiegeliedje, en laat je baby wennen aan jouw stem.
- Aanraking en massage: Masseer zachtjes voetjes, handjes of ruggetje. Zo ondersteun je sensorische prikkels en hechting.
Play voor baby 2-6 maanden
Naarmate je baby meer kan bewegen en zijn hoofdje beter kan optillen, kun je kiezen voor wat actievere spelvormen. Wil je hierop doorklikken, kijk dan eens bij baby 2 maanden spelletjes of baby 3 maanden spelletjes. Een paar leuke voorbeelden:
- Rammelaars laten ontdekken: Leg verschillende rammelaars voor je baby of hou ze boven zijn blikveld. Zo leert hij geluid en beweging te koppelen.
- Kiekeboe: Verstop je gezicht even achter een doekje en kijk dan ineens tevoorschijn. Dit helpt bij het herkennen van patronen en het leren anticiperen.
- Gekleurde speelmat: Een speelkleed baby met verschillende texturen en kleuren is geweldig voor deze leeftijd. Je baby kan het hoofdje draaien en reiken naar leuke figuurtjes.
Play voor baby 7-12 maanden
Rond deze leeftijd zie je vaak dat baby’s al wat zelfstandiger willen zitten, kruipen of misschien zelfs al staan. Denk dan aan spelletjes die net een beetje uitdaging bieden:
- Stapeltoren: Het vervangen van blokjes of bekers bovenop elkaar. Je baby krijgt feedback als iets omvalt, en zo ontwikkelt hij de fijne motoriek.
- Verstopspelletjes: Verstop een speeltje half onder een kussen en moedig je baby aan het te ‘vinden.’ Op deze manier leer je de concepten ‘zoeken en vinden’ kennen.
- Muzikale interactie: Sla samen met houten lepels op een (veilige) pan, ontdek ritmes en geluidsverschillen. Of gebruik een rammelaar in een deuntje. Kijk ook eens bij spel met muziek baby.
Hoe spel sociale en emotionele ontwikkeling bevordert
Het mooie is dat spel niet alleen de hersenen traint, maar ook de sociale en emotionele kant. Je baby voelt zich verzekerd wanneer jij enthousiast meedoet en reageert op zijn signalen. Je bevordert hiermee de hechting, want baby’s leren: “Oh, mijn ouder reageert op mij, pakt me op als ik huil, lacht terug als ik lach.” Dat is een belangrijke basis voor zelfvertrouwen en nieuwsgierigheid.
Hechte band door samen spelen
Door spelonderdelen samen te doen, zoals blikcontact maken of geluidjes nabootsen, zeg je eigenlijk: “Ik zie je, en ik ben er voor je.” Zo vertelde mijn kraamhulp dat bij elke glimlach van mijn baby een mini-verbinding wordt gelegd, waarbij je kleintje voelt dat hij veilig is. Zelfs een simpel spelletje “handjes klap” kan voldoende zijn om dit gevoel van veiligheid te creëren.
Positieve bekrachtiging en zelfvertrouwen
Elke baby houdt van complimentjes en blije gezichten. Wanneer je applaudeert of lacht als je baby iets nieuws doet – bijvoorbeeld voor het eerst rollen of grijpen – stimuleer je niet alleen de activiteit zelf, maar ook het vertrouwen om volgend keer weer te proberen. Je baby leert: “Als ik dit doe, reageert mama of papa positief.” Het gevolg? Meer motivatie en minder frustratie. Volgens de Child Welfare Information Gateway is deze positieve bekrachtiging in de vroege levensfase cruciaal voor een gezonde emotionele ontwikkeling.
Veelgestelde vragen en handige tips
In de praktijk kom je soms voor verrassende uitdagingen te staan. Hier wat vragen die ik vaak kreeg, plus mijn ervaringen.
Hoe herken ik overstimulatie?
Soms wil je heel enthousiast aan de slag, maar merk je ineens dat je baby onrustig huilt, wegkijkt of zich ineen trekt. Dat kan een teken zijn van overstimulatie. Probeer te letten op deze signalen en neem dan even een pauze. Zet bijvoorbeeld de muziek zachter, doe het licht wat dimmen, of hou je baby even dicht tegen je aan. Een paar rustige minuten kunnen genoeg zijn om tot rust te komen.
Wat als mijn baby geen interesse toont?
Dat gebeurt! Geen paniek. Iedere baby heeft zijn buien. Misschien is hij moe of hongerig. Of misschien is het speeltje of spelletje niet zo interessant op dat moment. Leg het dan gewoon even weg en probeer het later nog eens of kies iets anders. Ook kan het helpen om zelf enthousiaster te zijn: geef bijvoorbeeld zelf het goede voorbeeld door het speeltje vast te houden en ermee te rammelen of geluidjes te maken.
Is er zoiets als te vroeg beginnen?
Baby’s leren constant, ook als er nog niet “opgezet moment” gespeeld wordt. In principe kun je niet te vroeg beginnen, zolang je het maar rustig en liefdevol benadert. Het belangrijkste is te kijken naar de signalen van je baby. Wil hij rust? Geef rust. Is hij alert en vrolijk? Bied een speelmoment aan. Zo blijf je in balans.
Laat spelenderwijs leren voorop staan
We kunnen het niet vaak genoeg benadrukken: spel is dé manier voor baby’s om de wereld te verkennen. Wil je hierop verderlezen, bezoek dan spelenderwijs leren baby. Soms ben je geneigd om dingen “voor te doen” of de ontwikkeling te pushen, maar het mooie is dat je baby vaak zelf weet wat hij aankan. Dat merk je bijvoorbeeld ook als je kleintje in de box opeens een speelgoedje pakt dat hij eerder negeerde. Dat is het moment dat hij er klaar voor is. Respecteer de eigen tempo’s en maak het niet te ingewikkeld. Gun je kind (en jezelf) de rust om spel echt ontspannen te beleven.
Geef ruimte voor zelfstandigheid
Zeker tegen de tijd dat je baby wat groter is, merk je dat hij zelf initiatieven neemt, zoals zelfstandig zitten of schuiven over de grond. Dan is het verleidelijk om direct bij te springen, maar soms is het juist goed om op de achtergrond te blijven en je kindje zelf te laten klungelen. Natuurlijk blijf je in de buurt voor de veiligheid, maar die paar seconden van ‘zelf proberen’ betekenen vaak enorme leerervaringen. Het is immers via proberen en falen dat ze ontdekken hoe hun lichaam en speelgoed in elkaar zit.
Spelen als basis voor de toekomst
Of het nu gaat om een rammelaar voor geluid, een rammelaar baby met felle kleuren of gewoon jouw blije stem: al deze activiteiten en interacties zijn de eerste stapjes op weg naar toekomstig leren. Ze bouwen aan vaardigheden als concentratie, doorzettingsvermogen, empathie en creativiteit. Alles wat je baby nu al in kleine beetjes meepikt, is een investering in de toekomst.
Bedenk bijvoorbeeld hoe spel bijdraagt aan een sterkere persoonlijkheid. Baby’s die regelmatig gestimuleerd worden via spel, leren vaak makkelijker hun eigen emoties te reguleren. Spel kan dus ook helpen om frustratie en driftbuien te verminderen, simpelweg omdat je kleintje al gewend is om op een positieve manier met prikkels om te gaan.
Tips bij het kiezen van speelgoed
Je zou kunnen denken dat je een hele berg speelgoed nodig hebt om je baby te stimuleren, maar dat valt reuze mee. De kwaliteit is belangrijker dan de kwantiteit. Een paar verschillende texturen, kleuren en geluiden kunnen voldoende zijn. Let bijvoorbeeld op:
- Veiligheid: Geen losse of kleine onderdelen die kunnen worden ingeslikt.
- Materialen: Zachte, niet-giftige stoffen of BPA-vrije kunststoffen. Denk ook aan stevige, splintervrije houten speeltjes.
- Zintuigelijke prikkels: Heeft het speelgoed meerdere zintuigen tegelijk te bieden? Bijvoorbeeld ritselen, knisperen, licht of felle kleuren?
- Open einde: Speelgoed dat na een paar keer spelen nog interessant is, scoort punten. Denk aan open ended speelgoed baby, waarmee je kindje zelf kan bepalen hoe ermee te spelen, in plaats van dat er maar één vaste manier is.
Zelf houd ik van een mix tussen klassiekers (zoals knuffels en zachte bal) en wat nieuwere sensatie-dingen, bijvoorbeeld een lichtsnoer in een goed afgesloten plastic fles. Het is soms verrassend hoe goedkoop en inventief je kunt zijn.
Structureel of vrij spel?
Er wordt vaak gesproken over gestructureerd spel (zoals puzzels) en vrij spel (waarbij je baby zelf iets verzint). Beide hebben hun waarde. Gestructureerd spel vraagt een bepaalde concentratie: hoe moet ik dit oplossen of nabootsen? Bij vrij spel is er juist meer ruimte voor fantasie en creativiteit. Voor jonge baby’s is het natuurlijk nog heel basic, maar ook dan zie je kleine verschillen. Soms helpt het om een vaste routine in te bouwen, bijvoorbeeld elke avond na het eten 10 minuten samen vertellen of boekjes bekijken. Dat geeft je baby houvast en herhaling, wat het leerproces bevordert. Tegelijk is er de hele dag door ruimte voor spontane ontdekkingen, zoals het onderzoeken van een rammelende sleutelbos.
Kleine uitdagingen, groot resultaat
Een van de beste lessen die ik zelf heb geleerd is dat baby’s snel verveeld raken als iets te makkelijk is, maar ook gefrustreerd raken als het te moeilijk is. De truc: net genoeg uitdaging bieden. Dat kan gaan van een speeltje net iets verder leggen, zodat je baby moet reiken, tot een liedje met handgebaren dat hij kan proberen na te bootsen. Zo’ n toestand waarbij baby’s net even moeten ‘werken’ om het voor elkaar te krijgen, noemen sommigen de “zone van naaste ontwikkeling.” Dat is de plek waar leren als blossende ervaring ontstaat: net over de comfortzone heen, maar niet té ver.
Aan de slag in jouw routine
Ik weet dat je als ouder waarschijnlijk je handen al vol hebt met voeden, verschonen en slaapjes regelen. Maar echt, spel hoeft niet ingewikkeld te zijn. Je kunt het integreren in je dagelijkse routines, bijvoorbeeld:
- Ochtendritueel: Zacht neuriën tijdens het aankleden, kiekeboe als je baby zijn armpjes optilt om in de mouwen te gaan.
- Voedingsmomenten: Vertel spelenderwijs wat je gaat doen: “Kijk, deze fles is voor jou, en hij is lekker warm.”
- Wandeling: Benoem de dingen die je ziet: een hond, een vogel. Zo leert je baby naam en geluid te koppelen.
- Speeljawel: Een vast moment op de dag, bijvoorbeeld voor het avondeten, waar je even bewust 5-10 minuten focust op een spelletje of speeltje dat je baby leuk vindt.
Inspiratie uit sensorisch spel
Sensorisch spel is een term die veel voorbij komt als we praten over baby stimuleren met spel. Het draait om het prikkelen van de zintuigen: aanraken, ruiken, proeven, horen, zien en zelfs de proprioceptieve en vestibulaire zintuigen (balans en lichaamsbesef). Volgens onderzoek bevordert dit allerlei vaardigheden, van taal tot motoriek. Denk aan:
- Sensorische fles of zak: Vul een doorzichtige fles met water, glitters en wat drijvende kleine objecten, en zorg dat de dop stevig dicht zit. Schud het voor je baby en kijk hoe hij of zij gefascineerd raakt door de bewegende kleurtjes.
- Voelspelletjes: Een mandje met zachte stoffen, knisperend papier of borsteltjes om nieuwe texturen te ontdekken. Hierover kun je meer lezen bij voelspelletjes baby.
- Proeverijtjes: Zodra je baby oud genoeg is voor vaste voeding, kun je laten proeven van verschillende fruit- en groentepurees, zodat hij verschillende smaken herkent.
Samen spelen boven alles
Hoe je het ook invult, het belangrijkste is dat je baby voelt dat jullie samen iets ondernemen. Dat versterkt de onderlinge band en wekt vertrouwen. Weet dat je baby vooral leert door te kijken naar jou, naar je lichaamstaal en je stemtoon. Als jij geniet en het leuk vindt, dan pikt je baby dat direct op. Voel je niet verplicht om bij elke nieuwe trend aan te haken of elk fancy speelgoed te kopen. Jouw echte aandacht, glimlach en aanmoediging zijn veruit de krachtigste stimulansen.
Blijf flexibel en heb geduld
Niet elke dag zal eindigen met “waanzinnige” vooruitgang. Soms is je baby extra moe, of heeft hij een huildagje. Dat hoort er allemaal bij. Je hoeft je dan niet schuldig te voelen als je in plaats van een uitgebreide speelsessie, gewoon knuffelt en samen op de bank in slaap sukkelt. Het gaat vooral om de betrouwbaarheid: je baby weet dat je er bent, dat je reageert op zijn behoeften. En op dagen dat jullie wel energie hebben, zijn er talloze mogelijkheden om te ontdekken en leren.
Samenvattend
Als ik één ding door de jaren heb geleerd, is het dat baby stimuleren met spel vooral neerkomt op aandachtig kijken en reageren op wat je baby laat zien. Een paar minuten intens contact en interactie kunnen veel meer opleveren dan een dure speeltjesverzameling waar je geen tijd voor hebt om echt samen uit te proberen. Laat je baby leiden door zijn nieuwsgierigheid, en bied simpele, leuke uitdagingen die passen bij jullie dagelijkse ritme.
Zelf ga ik altijd uit van de kracht van kleine stapjes. Alles wat je kleintje vandaag ontdekt, bouwt voort op wat er gisteren is geleerd. En voor je het weet, kijk je terug en denk je: “Wauw, zo klein was hij eerst, en nu is hij alweer bezig met de volgende mijlpaal.” Dat is de magie van spelenderwijs leren, van samen groeien en van met liefde en speelsheid de wereld verkennen.
Ik hoop dat je met deze tips en inzichten concrete handvatten hebt om morgen al aan de slag te gaan. En zoals altijd, blijf vooral ontspannen en geniet van elk lachje en elke nieuwe ontdekking. Dat is uiteindelijk waar het om draait: samen plezier beleven, elkaar beter leren kennen en je kindje stap voor stap zien uitgroeien tot een nieuwsgierige, zelfverzekerde kleine avonturier. Je bent geweldig bezig, dus blijf op dat fijne ritme doorgaan. Ik geloof in je. Je baby ook!