Ik ken het gevoel van ongerustheid als je denkt: mijn dreumes praat niet. Je vraagt je misschien af wanneer je kleintje eindelijk woorden zal gaan zeggen. Soms lijkt het alsof andere kinderen in de buurt al druk kletsen, terwijl jouw dreumes vooral geluidjes maakt of juist heel stil is. Dat kan best spannend zijn. In dit artikel neem ik je mee in wat je kunt verwachten van de spraakontwikkeling en hoe je zelf kunt helpen. Laten we er samen eens naar kijken.
Redenen voor een later begin
Elk kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Dat geldt ook voor praten. De ene dreumes zegt al rond de 9 maanden losse woordjes, de ander wacht tot 18 maanden of zelfs later. Vaak is er niets mis, maar er zijn een paar redenen waarom je kindje wat langer kan wachten met praten:
- Laten we beginnen met aanleg. Sommige kinderen zijn gewoon wat rustiger. Ze observeren liever voor ze gaan spreken. Dat is helemaal normaal.
- Perfectionisme kan ook meespelen. Een dreumes kan eerst goed willen luisteren en oefenen in het hoofd, voor hij zelf iets durft te zeggen.
- Dubbele taal. Als een kind thuis twee talen hoort, kan de spraak wat later op gang komen. Dat hoeft geen probleem te zijn. Kinderen leren vaak moeiteloos schakelen tussen verschillende talen.
- Familiegeschiedenis. Soms komt een latere spraakstart voor in de familie. Als jij of andere familieleden ook laat gingen praten, kan je dreumes dat geërfd hebben.
Goed om te onthouden dat een latere start niet automatisch een achterstand betekent. Als je ziet dat je kindje wel geluid maakt, brabbelt en reageert op geluiden, kan het gewoon een kwestie van tijd zijn.
Kijk naar deze waarschuwingssignalen
Toch is het slim om een paar signalen in de gaten te houden. Ik heb zelf gemerkt dat ouders vaak een onderbuikgevoel hebben als er echt iets niet klopt. Let bijvoorbeeld op:
- Geen reactie op geluid
- Als je dreumes geen oogcontact maakt of niet schrikt van harde geluiden, is het mogelijk dat er gehoorproblemen zijn.
- Geen gebaren of mimiek
- Denk aan zwaaien, wijzen of knikken. Gebaren laten zien dat je kindje iets wil zeggen, zelfs als er nog geen woorden zijn.
- Moeite met simpele opdrachten
- Als “Pak je bal” of “Kom eens hier” niet wordt begrepen en je ziet weinig reactie, kan er sprake zijn van een taalprobleem.
- Geen toename in klinker- en medeklinkergeluidjes
- Rond de 12 maanden hoor je vaak dada, baba of mama. Blijft dit uit, dan is dat mogelijk een punt van zorg.
- Achterblijvende sociale mijlpalen
- Je dreumes wil niet spelen met anderen of reageert weinig op jou. Misschien duidt dit op een breder ontwikkelingsvraagstuk.
Deze signalen hoeven niet direct te betekenen dat er een groot probleem is, maar ze geven wel aan dat het goed is om hulp te overwegen. Wanneer je twijfelt, is een check bij de huisarts of jeugdarts verstandig.
Stimuleer spraak in kleine stappen
Soms kan een dreumes praten uitstellen omdat hij wat onzeker is of omdat hij simpelweg nog geen noodzaak ziet om zich met woorden te uiten. Ik deel graag wat tips die mij hebben geholpen om mijn dreumes te stimuleren:
Maak praten leuk
Probeer te praten terwijl je samen speelt of iets leuks doet. Benoem de pop (“Dit is pop”), de bal (“Kijk, een bal”) of het dier in het boek (“Dat is een hond”). Praat kort en duidelijk. Zo leert je kindje spelenderwijs nieuwe klanken en woorden.
Lees en bekijk boeken
Voorlezen hoeft niet lang te duren. Al is het maar vijf minuten, het helpt echt. Laat je kind soms zelf een boek vasthouden, plaatjes aanwijzen of bladzijden omslaan. Je kunt daarbij vragen stellen als: “Waar is de kikker?” Zo maak je lezen interactief.
Zing samen
Liedjes zijn een geweldige manier om woorden te oefenen. Denk aan “Poesje Mauw” of een simpel slaapliedje. Herhaling is daarbij heel belangrijk. Je kindje gaat zo klanken herkennen, vooral als je elke dag een vast liedje zingt voor het slapengaan.
Neem de tijd voor gesprekjes
Dreumesen begrijpen vaak meer dan je denkt. Praat met je kindje over wat je doet in huis. “Nu ga ik de was opvouwen,” of “Ik maak jouw brood klaar.” Stel ook vragen. Zelfs als je kindje nog niet antwoordt, leert hij dat gesprekken heen en weer gaan.
Laat je kindje uitspreken
Zodra je dreumes een poging doet om iets te zeggen, geef hem de tijd om dat uit te spreken. Vul niet te snel in. Het is verleidelijk om direct te raden wat hij bedoelt, maar het is fijn als hij ruimte krijgt om zelf te proberen.
Handige producten bij bol.com
Soms helpt een specifiek speeltje of product om je dreumes extra uit te dagen. Er zijn bepaalde items die ik persoonlijk fijn vind, omdat ze communicatie stimuleren:
- Spreek-leer speelgoed
- Kies bijvoorbeeld een interactieve knuffel die vragen stelt en liedjes zingt. Die zijn bij bol.com in allerlei varianten verkrijgbaar, zoals een knuffel die bij een druk op de knop woorden uitspreekt.
- Tiptoi boeken en stift
- Met de Tiptoi stift kan je kind op afbeeldingen tikken, waarna er geluid of uitleg te horen is. Dat is heel stimulerend voor de woordenschat. Fijn voor dreumesen die graag plaatjes aanwijzen.
- Baby muziekinstrumenten
- Een trommeltje, rammelaar of xylofoon. Terwijl je zingt, kan je dreumes muziek meespelen. Zo maak je praten en luisteren tot een feestje.
- Kartonboekjes met flapjes
- Dreumesen vinden het geweldig om flapjes open te maken. Onder elk flapje zie je een plaatje of woord. Dat nodigt uit tot nieuwsgierigheid en commentaar.
Deze producten zijn vaak eenvoudig in gebruik, maar kunnen je kind nieuwsgierig maken naar nieuwe klanken. Dat is precies wat je wilt bij een begin van de taalontwikkeling.
Twee- of drietalige opvoeding
Ik krijg regelmatig vragen van ouders die twee talen spreken thuis. Ze zijn bang dat hun dreumes praat niet doordat hij verward is. Toch hoef je je daar geen zorgen over te maken. Als je vanaf het begin meerdere talen aanbiedt, leert een kind vaak intuïtief de verschillen. Het kan zelfs een voordeel zijn:
- Je kind ontwikkelt een breder taalgevoel.
- Hij kan in de toekomst makkelijker switchen tussen talen.
- Het kan banden met familie en cultuur versterken.
Sommige dreumesen mixen woorden uit verschillende talen door elkaar. Dat is niet erg. Na een tijdje pikken ze het onderscheid prima op. Blijf dus gerust beide talen spreken, liefst op een rustige en consistente manier.
Zo herken je een achterstand
Hoewel een roep om aandacht niet meteen wijst op een taalachterstand, wil je natuurlijk wel weten of alles goed gaat. Ik kijk dan vooral naar de balans tussen begrijpen en spreken. Is je dreumes redelijk in staat om eenvoudige vragen te begrijpen? Snapt hij “Pak je jas” of “Waar is je pop?” Dan zit de passieve woordenschat vaak wel goed.
Zie je dat je kind echter niet reageert op simpele verzoekjes of niet lijkt te herkennen wat je zegt, dan is er misschien meer aan de hand. Bedenk ook dat taal en motoriek elkaar soms raken. Als je kindje ook motorisch achterblijft (bijvoorbeeld nog niet kan kruipen of lopen terwijl leeftijdsgenootjes dat wel doen), kan dat een teken zijn van een bredere ontwikkelingsachterstand. Kijk voor meer informatie ook eens bij ontwikkeling dreumes.
Om snel te checken hoe het staat met de spraak kun je een eenvoudige tabel bijhouden:
| Leeftijd (gemiddeld) | Verwachte spraak/taal mijlpaal |
|---|---|
| 12 maanden | Brabbelen, simpele klanken als “ba” en “da” |
| 18 maanden | Enkele woordjes, begrijpt simpele commando’s |
| 24 maanden | Meerdere woordjes, korte zinnen van 2 woorden |
| 30 maanden | Woordenschat van 50+ woorden, kleine zinnetjes |
| 36 maanden | Zinnen van 3 tot 4 woorden, kan zichzelf benoemen |
Dit schema is maar een grove leidraad. Veel kinderen wijken hier iets van af. Toch helpt het je om in de gaten te houden waar je dreumes ongeveer staat.
Wanneer hulp inschakelen
Als je het gevoel hebt dat je kindje er meer moeite mee heeft dan goed voelt, kun je hulp zoeken. Ik merkte zelf dat een gesprek met een professional me veel geruststelling gaf. Denk dan aan:
- Jeugdarts of huisarts
Vaak de eerste stap. Bespreek je zorgen en geef voorbeelden van hoe je dreumes zich gedraagt. - Logopedist (spraak-taalspecialist)
Deze specialist doet testen en kijkt of je kindje echt een achterstand heeft. Ook hoortesten kunnen hierbij horen. Het kan zijn dat je kindje niet goed hoort, waardoor praten moeilijker is. - Audiologisch centrum
Mocht er een vermoeden zijn van een gehoorprobleem, dan kunnen ze hier onderzoeken of je dreumes wel alle klanken hoort.
Vroege hulp is belangrijk. Een kleine achterstand kan vaak met gerichte oefeningen worden ingehaald. Een logopedist kan je bovendien handige spelletjes en oefeningen laten zien die je thuis kunt doen om de spraak te stimuleren.
Blijf kalm en ga vooruit
Ik weet hoe frustrerend het kan voelen om te twijfelen aan de ontwikkeling van je kind. Je wilt niets liever dan zeker zijn dat alles goedkomt. Gelukkig heb ik geleerd dat geduld en kleine stapjes heel krachtig zijn. Neem het één dag tegelijk. Probeer regelmatig even te kletsen met je dreumes. Benoem wat je ziet en doet. Geef hem vrijheid om te experimenteren met woordjes en klanken.
Denk ook aan sfeer. Praten hoort leuk en ontspannen te zijn. Als je merkt dat je dreumes zich bij een drukke omgeving terugtrekt, probeer dan een rustig moment te kiezen om te zingen of te lezen. Soms kan een rustige speelkamer, met favoriete knuffels en zachte muziek, al helpen.
Je kleintje kan in een andere levensfase worstelen met bijvoorbeeld slaappatronen. Misschien vind je het handig om te lezen over dreumes wil niet slapen als je kindje ook daarin uitstelgedrag vertoont. Alles hangt soms samen. Een uitgeruste dreumes is vaak ook meer bereid om te brabbelen en te ontdekken.
Ik herinner me nog de dag dat mijn eigen dreumes plots een woordje zei dat ik niet had zien aankomen. Ik was verwonderd en blij tegelijk. Het kan echt ineens komen, zodra je kind zich er klaar voor voelt. Geef het dus tijd.
Dat betekent niet dat je lijdzaam moet afwachten. Blijf actief aan de slag gaan met voorlezen, liedjes en spelenderwijs praten. Je zult zien dat elke stapje in communicatie telt: als je dreumes een gebaar of klank nabootst, is dat al vooruitgang.
Mocht het toch lang uitblijven, schakel gerust hulp in. Er valt veel te winnen door op tijd te praten met een logopedist. Soms is het kind gewoon een laatbloeier, maar soms zit er een andere oorzaak achter. Weet dat je er niet alleen voor staat en dat veel ouders met dezelfde vragen rondlopen. Ik hoop dat deze tips je op het goede spoor zetten en je vertrouwen geven in de taalreis van je dreumes.
Blijf vooral luisteren naar je moeder- of vadergevoel en observeer je kindje rustig. Al lijkt het soms dat je dreumes niet praat, hij is wel degelijk aan het leren in zijn eigen tempo. Met warmte, geduld en stimulans zal je kind stapje voor stapje, woordje voor woordje, de grote wereld van taal gaan verkennen. Laat je niet afschrikken door vergelijkingen. Je bent er om hem te helpen, en dat is het allerbelangrijkste.