Ik weet nog hoe ik me voelde toen mijn baby net geboren was: mijn wereld stond op z’n kop, en tegelijkertijd draaide alles gewoon door. Misschien herken je dat gevoel wel, dat je enerzijds vol verwondering bent en anderzijds al die praktische zaken moet regelen, zoals “werktijdverkorting geboorte baby” om meer tijd vrij te maken voor je gezin. Het kan best overweldigend zijn om midden in de kraamperiode je werkrooster onder de loep te nemen, maar geloof me, je staat er niet alleen voor. In deze gids deel ik wat ik geleerd heb (én wat de regels in Nederland zeggen) over het aanvragen van minder werkuren na de geboorte van je kindje.
Waarom minder werken na de geboorte?
Voor mij was het meteen duidelijk: ik wilde meer qualitytime met mijn pasgeboren baby, zeker in de eerste maanden. Die tijd komt nooit meer terug. Natuurlijk is er het wettelijke geboorteverlof of ouderschapsverlof, maar soms wil je nog verder gaan en structureel je werkuren verminderen. Dit heet werktijdverkorting of werktijdaanpassing, en het kan verlichting bieden als je vraagt: “Hoe zorg ik ervoor dat ik er écht kan zijn voor mijn kleintje, zonder dat ik mijn baan meteen opgeef?”
Het idee achter werktijdverkorting is dat je voor een bepaalde periode (of zelfs langdurig) wat minder gaat werken. In Nederland zijn hier wettelijke kaders voor. Je regelt dit via de Wet Flexible Arbeid (WFA) of gerelateerde artikelen in het Burgerlijk Wetboek en de cao-afspraken. Artikelen als 34.8 van de Arbeidstijdenwet en 37 van de Wet op de arbeid in het bijzonder (ET) beschrijven bovendien de spelregels rond aangepaste werktijden en wie hier recht op heeft.
Verschil tussen verlof en werktijdverkorting
Ik moest mezelf er eerst in verdiepen: verlof en minder werken zijn niet per se hetzelfde. Misschien heb jij dat ook, dat je door de verschillende regelingen het overzicht kwijtraakt. Daarom hier kort het verschil:
- Verlof (bijvoorbeeld kraamverlof hoeveel dagen of ouderschapsverlof aanvragen) is een tijdelijke periode waarin je (gedeeltelijk) niet werkt. Vaak krijg je een uitkering of behoud je deels inkomen. Dit is wettelijk geregeld, zoals bij geboorteverlof of ouderschapsverlof.
- Werktijdverkorting (of werktijdaanpassing) is een structurele of tijdelijke aanpassing van je contracturen. Je blijft in principe werken, maar minder uren dan voorheen. Je salaris gaat dan ook evenredig omlaag (tenzij je werkgever anders bepaalt).
Als je net een baby hebt, kan het zijn dat je eerst gebruikmaakt van geboorteverlof of ouderschapsverlof en dat je daarna besluit je werkweek duurzaam in te korten. Het is maar net wat past bij jouw situatie. Zelf ben ik erachter gekomen dat dit soort regelingen enorm kunnen helpen om meer rust te creëren in de hectische eerste tijd met een pasgeborene.
Hoe werkt een officiële aanvraag?
Voordat ik eraan begon, vroeg ik me af: “Oké, ik wil minder gaan werken, maar hoe doe ik dat eigenlijk formeel?” De procedure verschilt soms per bedrijf, maar in de meeste gevallen:
- Schrijf een verzoek: Stuur een officiële brief of e-mail naar je werkgever waarin je aangeeft hoeveel uur je wilt verminderen (bijvoorbeeld een vaste dag minder per week), vanaf wanneer en voor hoelang.
- Wees concreet: Geef aan waarom je dit wilt, bijvoorbeeld vanwege de geboorte van je baby en de wens om meer thuis te zijn. Vermeld je voorkeursdagen en tijdvakken.
- Wacht op reactie: Je werkgever moet binnen een redelijke termijn reageren. Is dat niet in de cao vastgelegd, dan kun je uitgaan van ongeveer vier weken.
- Overleg: Vaak volgt er een gesprek. Werkgevers zijn verplicht serieus te kijken of jouw verzoek haalbaar is. Alleen bij “zwaarwegende bedrijfsbelangen” kunnen ze het afwijzen.
Zelf vond ik het spannend om zo’n officieel verzoek te doen. Ik was bang dat mijn werkgever het would afkeuren. Maar eerlijk is eerlijk: in Nederland heb je behoorlijk wat rechten. Volgens artikel 37 van het ET kun je tot de helft van je werktijd verminderen (tegen een evenredige salariskorting) en mag de werkgever dat niet zomaar afwijzen. In mijn geval leidde het tot een fijn compromis waarbij ik één dag in de week extra thuis ben. Dat geeft me precies genoeg ademruimte.
Waar moet je op letten bij de aanvraag?
Praktische tips voor een soepel proces
- Begin op tijd: Zodra je weet dat je minder wilt werken, is het slim om zo vroeg mogelijk te overleggen. Dit voorkomt dat je in de knel komt zodra de baby er al is.
- Ken je rechten: De Nederlandse wet is best uitgebreid. Naast de algemene arbeidsregels zijn er ook specifieke bepalingen in je cao. Soms staan er in de cao extra afspraken over toeslagen of vakantiedagen na de geboorte.
- Formaliteiten: Een mondelinge afspraak is mooi, maar altijd beter om het op papier te zetten. Zo heb je iets om op terug te vallen als er onduidelijkheid ontstaat.
- Overbrugging ouderschapsverlof: Als je eerst (gedeeltelijk) betaald ouderschapsverlof opneemt, kan het fijn zijn om daarna meteen met je werktijdverkorting in te gaan. Dit verschilt per situatie.
Afstemming met je team
Ik merkte dat het ook helpt om mijn collega’s over mijn plannen te vertellen zodra ik de aanvraag bij mijn leidinggevende had ingediend. Zo konden ze zich voorbereiden op mijn gewijzigde aanwezigheid. Het draait immers niet alleen om jou, maar ook om de werkverdeling binnen je afdeling. Door op tijd te communiceren, voorkom je frustraties en voelt iedereen zich betrokken. Een simpele teammeeting kan al genoeg zijn om taken te herverdelen.
Wat als de werkgever weigert?
In de praktijk komt het niet zo vaak voor, maar werkgevers kunnen een verzoek tot werktijdverkorting weigeren. Ze moeten dan echter met “zwaarwegende bedrijfsbelangen” komen. Denk aan situaties waarin het bedrijf echt niet kan draaien als jij minder gaat werken, of als er geen geschikte vervanging is. Ook kan een volledig weigeringsrecht bestaan als je korter dan een halfjaar in dienst bent of als je organisatie minder dan tien medewerkers heeft. Kijk daarvoor naar de exacte regels in de Wet flexibel werken.
Mogelijk oplossingstraject
- Heronderhandelen: Misschien is één dag minder werken onhandig, maar een paar uur per dag minder wel haalbaar. Probeer samen met je werkgever te zoeken naar een tussenoplossing.
- Schakel hulp in: Kom je er echt niet uit, dan kun je een jurist of een vakbond inschakelen. Maar vaak is dat stap twee of drie, want met goed overleg kom je een heel eind.
- Gerechtelijke procedure: In het uiterste geval kun je een rechtszaak aanspannen. Artikel 139 van de Wet op de rechtsvordering geeft aan dat dit soort zaken met voorrang behandeld worden. Het is wel een stressvolle en tijdrovende route, dus ik raad aan om eerst alle andere opties te proberen.
Wat zegt de wet over flexibele aanpassingen?
De Nederlandse wet geeft hier goed antwoord op. Onder andere in de volgende artikelen:
Artikel 34.8 van de Arbeidstijdenwet
Je staat er misschien niet bij stil, maar aanpassingen in je werktijden kunnen ook gaan over je rooster, niet alleen over het aantal uren. Dit valt onder artikel 34.8 van de Arbeidstijdenwet. Daarin staat dat je in overleg met je werkgever mag vragen om je uren anders te verdelen. Soms is een nieuw werkschema precies wat je nodig hebt. Bijvoorbeeld, als je graag na de ochtendspeenbeurt thuis begint en pas later naar kantoor gaat.
Artikel 37 van het ET
Dit artikel regelt de ‘klassieke’ werktijdreductie. Hierin staat dat je je weekuren mag verminderen met een minimum van éénachtste en een maximum van de helft van je normale werktijd. De gedachte is dat je dan wel in dienst blijft, maar meer ruimte krijgt voor je gezin zonder helemaal te stoppen met werken. Ik vind dit ideaal omdat ik werk en privé zo beter in balans houd.
Gevolgen voor je salaris en vakantiedagen
Natuurlijk heeft minder uren werken invloed op je inkomen. Je krijgt immers uitbetaald op basis van je gewerkte uren. Zelf heb ik ervoor gekozen om twee ochtenden per week minder te werken en heb mijn vaste lasten daarop aangepast. Het helpt om vooraf een financieel plaatje te maken, eventueel met je partner, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.
- Brutoloon vs. nettoloon: Let op dat je belasting ook verandert. Minder werken betekent vaak minder loonheffing en sociale premies. Zorg dat je dit goed checkt, zodat je geen toeslagen misloopt.
- Vakantiedagen: Je bouwt vakantiedagen op aan de hand van je gewerkte uren. Als je structureel minder werkt, krijg je dus ook minder vakantiedagen toegewezen.
- Pensioen: Ook je pensioenopbouw kan iets dalen omdat de premie vaak een percentage is van je salaris. Check bij je pensioenfonds of dit significant is.
Kan werktijdverkorting gecombineerd worden met andere regelingen?
Ik kreeg de vraag van een vriendin: “Mag je ook ouderschapsverlof en werktijdverkorting tegelijk nemen?” In principe kan dat wel, maar let op dat je ouderschapsverlof veelal (gedeeltelijk) betaald is, terwijl werktijdverkorting een permanente of langlopende verandering is. Eerst je ouderschapsverlof opsouperen (zoals ouderschapsverlof combineren met werk) en daarna minder gaan werken kan een goede route zijn. Taste even wat het beste bij je situatie past.
Zorgverzekering en toeslagen
Misschien moet je je baby nog aanmelden bij de zorgverzekering. Als je voor je gevoel duizend to-do’s hebt, check dan ook eens baby aanmelden bij zorgverzekering of je in aanmerking komt voor extra toeslagen wanneer je inkomen daalt door minder werken. Het zou zomaar kunnen dat je recht hebt op zorgtoeslag of kinderopvangtoeslag baby. Als je partner of jijzelf minder gaat verdienen, kan dat invloed hebben op de hoogte van deze toeslagen.
Internationale vergelijkingen: inspiratie uit het buitenland
Het kan fijn zijn om te weten dat we in Nederland niet de enigen zijn die zoeken naar een goede balans tussen werk en gezin. In de Verenigde Staten bestond sinds 1993 de FMLA (Family and Medical Leave Act), die recht gaf op onbetaald verlof. Uit onderzoek (onder andere genoemd in het aangehaalde onderzoek uit de research) bleek dat het vooral hielp bij hogeropgeleide en gehuwde moeders. Voor alleenstaande of minder kapitaalkrachtige ouders boden zulke systemen minder soelaas: onbetaald verlof konden zij zich vaak niet permitteren.
In Californië kwam Paid Family Leave (PFL), waarbij ouders wél deels betaald kregen. Dat gaf een enorme impuls: moeders namen gemiddeld dubbel zo lang verlof, en met name laagincome gezinnen profiteerden. Natuurlijk is deze situatie niet één-op-één te vergelijken met Nederland, maar het laat wel zien hoe belangrijk betaalde tijd met je kind is voor gezondheid en welzijn. Dat neem ik ook mee in mijn eigen afwegingen: ik wil liever iets minder verdienen, maar wel kunnen genieten van die kostbare momenten met mijn baby.
Veelgestelde vragen over werktijdverkorting
Dit zijn veelgestelde vagen omtrent het onderwerp werktijdverkorting. Doe er je voordeel mee!
Hoe lang mag ik werktijdverkorting houden?
Dit is afhankelijk van wat je met je werkgever afspreekt. Sommige mensen kiezen voor een vaste, permanente regeling. Anderen spreken een periode van bijvoorbeeld zes maanden of een jaar af, die later geëvalueerd wordt.
Houd ik mijn recht op promotie of opleiding?
Dit mag niet zomaar vervallen. Als je minder werkt, blijf je in principe dezelfde rechten houden op loopbaanontwikkeling, opleiding en promotie. Het kan echter gebeuren dat sommige functies voltijd nodig zijn. In overleg bespreek je dan wat wel en niet mogelijk is.
Kan ik later weer opschalen naar mijn oude uren?
In de meeste gevallen kun je later vragen om opnieuw meer uren te werken, bijvoorbeeld als je kind naar school gaat of wanneer je financiële situatie verandert. Ook dit moet je weer officieel aanvragen. Een werkgever kan het weigeren als er geen ruimte is, maar moet dit goed onderbouwen.
Is er verschil tussen vast en tijdelijk contract?
Bij een tijdelijk contract kan het wat lastiger zijn, vooral als je contract bijna afloopt. Je hebt in principe wel recht op werktijdverkorting, maar of het praktisch haalbaar is, hangt van de bedrijfsvoering en het moment in je contractperiode af.
Persoonlijke afweging: wat paste voor mij?
Zelf koos ik ervoor om rond de geboorte eerst mijn volledige geboorteverlof te benutten. Daarna heb ik een tijdje ouderschapsverlof opgenomen, waardoor ik al minder werkte. Vervolgens heb ik besloten mijn contract structureel te verlagen. Dat gaf me meer rust in mijn hoofd. Minder werkdruk betekende meer momenten om samen te knuffelen, te voedingen, en gewoon te genieten van mijn baby. Ik merkte dat de stress van “alles tegelijk moeten doen” flink verminderde. Natuurlijk moest ik wel iets inleveren qua inkomen, maar achteraf denk ik: deze tijd krijg ik nooit meer terug, en ik voel me er goed bij.
Tips voor een soepele overgang
- Maak een financieel plan. Minder werken betekent minder inkomen. Stel een maandbudget op en bepaal waar je eventueel op kunt bezuinigen.
- Bespreek met je partner hoe jullie de zorg verdelen. Misschien werkt hij/zij ook minder, of juist niet. Elk gezin is anders.
- Houd je team op de hoogte. Geen verrassing: collega’s waarderen het als ze weten waar ze aan toe zijn. De werkplanning verloopt een stuk rustiger wanneer iedereen weet wanneer je er wel of niet bent.
- Check je kinderopvang opties. Als je drie dagen werkt, heb je misschien andere opvang nodig dan bij vier of vijf dagen. Gebruikelijke regelingen zoals kinderopvangtoeslag aanvragen kunnen je helpen om de kosten te drukken.
- Vier de kleine momenten. Het is soms zoeken, maar als je eenmaal die balans hebt gevonden, zul je zien hoe waardevol elk extra uurtje met je baby is.
Mogelijke valkuilen en hoe ze te omzeilen
Als je geen schriftelijke bevestiging hebt van je werkgever, kunnen er misverstanden ontstaan. Ik heb geleerd: alles wat je afspreekt, schrijf je kort op in een mail. Zo voorkom je discussie achteraf.
Te veel tegelijk willen
Je bent nog aan het wennen aan je nieuwe leven, en je wilt misschien meteen je werkweek halveren, je hele huis verbouwen, en je social life op pijl houden. Probeer realistisch te blijven. Kies één of twee dingen die prioriteit hebben. Voor mij was dat mijn baby en een gezonde werk-privébalans.
Te laat aanvragen
Voorkom stress: dien op tijd je verzoek tot werktijdverkorting in. Als je werkgever te weinig tijd heeft om vervanging te regelen, kan dit leiden tot een afwijzing. Zelf heb ik mijn aanvraag ingediend toen ik nog zwanger was, zodat alles inging zodra mijn baby er was.
Werktijdverkorting en andere regelingen op een rij
| Regeling | Betaald? | Duur/omvang | Typisch doel |
|---|---|---|---|
| Geboorteverlof | Ja, deels door UWV vergoed (kraamverlof) | Max. 1 werkweek + 5 weken aanvullend | Partner ondersteunen bij geboorte |
| Ouderschapsverlof | Gedeeltelijk (afhankelijk van cao) | Max. 26 weken (totaal). Vaak vrij in te delen | Intensief zorgen voor kinderen |
| Werktijdverkorting | Nee (minder salaris) | In overleg, structureel of tijdelijk | Structurele vermindering van werkdruk |
| Vakantie-uren | Ja (door loonbetaling), maar wel beperkt | Afhankelijk van de contracturen | Tijdelijk verlof, betaald door werkgever |
| Ziekteverlof | Ja (gedeeltelijk, via werkgever of UWV) | Zo lang de arbo-arts nodig acht | Herstellen bij ziekte |
Ik vond deze tabel handig om overzicht te houden in alle opties. Misschien helpt het jou ook om te beslissen wat bij jouw gezinssituatie past.
Hoe plant je de toekomst?
Kinderen groeien snel. Voor je het weet, is je baby een dreumes. Qua werktijdverkorting is het dus slim om regelmatig te evalueren. Voel je je nog prettig bij het huidige ritme? Past het nog financieel? Wil je later juist weer opschalen? Vaak veranderen wensen en behoeften naarmate je kind ouder wordt. Mensen die ik ken, gaan soms weer fulltime werken zodra hun kind naar school gaat, anderen houden bewust die extra vrije dag. Het is fijn dat je opties hebt.
Praktische stappen: mijn persoonlijke checklist
- Begin met een open gesprek met je partner over jullie wensen.
- Informeer je werkgever tijdig en formeel.
- Onderhoud goed contact met collega’s en leidinggevenden.
- Check je recht op toeslagen, bijvoorbeeld toeslagen na geboorte baby.
- Maak een budget en houd rekening met minder loon, vakantiedagen en pensioenopbouw.
- Zorg dat je de aanvraag op papier zet en dat beide partijen tekenen.
- Evalueer na een paar maanden of de regeling bevalt.
Voor mij was het net als een mini-project: stap voor stap, en tussentijds bijsturen als iets niet goed voelde.
Laatste gedachten: blijf in gesprek
Werktijdverkorting na de geboorte van je baby kan een geweldige manier zijn om die eerste periode met je kindje intensiever te beleven. Ik gun iedereen die warme, liefdevolle start zonder altijd die stress in je achterhoofd. Ik wil dan ook benadrukken: praat met je werkgever, je partner en je collega’s. Met een beetje flexibiliteit vanuit alle kanten is er vaak meer mogelijk dan je denkt. En als je graag wilt weten wat je nog meer moet regelen rond de geboorte, kijk dan bijvoorbeeld naar geboorteakte aanvragen of wat moet je regelen na geboorte baby. Er is vast wel iets dat je nog op je lijstje hebt staan.
Kortom, of je nu kiest voor een paar uur minder werken of liever een hele dag vrij pakt, weet dat je wettelijke kaders achter je hebt staan. Voor mij is werktijdverkorting een echte uitkomst geweest: ik sta steviger in mijn rol als ouder, ben uitgeruster en geniet bewuster van mijn kleintje. Ja, het heeft wat voeten in de aarde, en je moet er misschien wat voor inleveren, maar die kostbare tijd met je baby? Daar kan eigenlijk niets tegen op. Ik wens je veel succes en vooral heel veel mooie momenten samen. Je doet het geweldig, onthoud dat!