Ik weet nog hoe overweldigend het in het begin voelde om flesvoeding klaar te maken. Je wilt niets liever dan je baby gezond en blij zien, maar er komt ineens van alles bij kijken: de juiste hoeveelheid, een goede temperatuur, hygiëne, bewaren en heropwarmen… Het kan behoorlijk stressvol zijn. Toch geloof ik dat een heldere uitleg en wat simpele tips al een groot verschil maken. Met deze gids wil ik je als het ware bij de hand nemen terwijl jij flesvoeding bereiden en bewaren tot in de puntjes leert beheersen. Zo voorkomen we samen koud zweet of onnodige onzekerheid, en kun jij je concentreren op de fijne momenten met je kleintje.
Hoe flesvoeding klaarmaken?
Flesvoeding, net als borstvoeding, vraagt wat oefening voordat je helemaal in de flow zit. Gelukkig kun je op het internet en bij zorgverleners heel veel handige informatie vinden. Maar uiteindelijk zul je jouw eigen routine ontwikkelen die het beste werkt voor jou en je baby. Ik neem je graag stap voor stap mee.
Benodigdheden en hygiëne
Als eerste is hygiëne het belangrijkste sleutelwoord. Melk, en dus ook flesvoeding, is een broedplaats voor bacteriën wanneer het niet op de juiste manier wordt bereid en bewaard. Dit zijn mijn basisregels:
- Was altijd eerst je handen met zeep en droog ze af met een schone handdoek.
- Zorg dat je flesje en speen proper zijn. Grondig wassen met heet water en afwasmiddel is vaak al voldoende. Sommige ouders kiezen ervoor om te steriliseren, wat bij baby’s met een kwetsbare gezondheid een geruststellende extra stap kan zijn.
- Gebruik bij voorkeur vers koud kraanwater of geschikt mineraalwater. Volgens de Nederlandse richtlijnen is koud kraanwater over het algemeen veilig, als je maar niet de warme kraan direct gebruikt.
- Heb je loden leidingen of twijfel je hierover, dan kun je beter voor mineraalwater kiezen. Let er wel op dat het water niet bruisend is, mineraalarm is en bij voorkeur de vermelding ‘geschikt voor de bereiding van babyvoeding’ draagt.
Los van water en flesjes heb je natuurlijk ook het poeder zelf nodig. De meeste soorten flesvoeding volgen dezelfde richtlijn: één afgestreken maatschepje melkpoeder per 30 ml water. Let wel op de maatschep die specifiek bij het merk van je flesvoeding hoort, want die kan in formaat verschillen. Wil je weten welk merk het beste bij jullie past, kijk dan eens bij beste flesvoeding baby voor meer info en ervaringen van andere ouders.
Stapsgewijze bereiding
Ik houd van duidelijkheid, dus hier is een stap voor stap overzicht:
- Was je handen, droog ze goed af en zorg dat je werkblad en fles schoon zijn.
- Vul de fles met de benodigde hoeveelheid koud water.
- Voeg het juiste aantal afgestreken maatschepjes melkpoeder toe.
- Draai de speen en dop erop, schud het flesje zachtjes totdat het poeder helemaal is opgelost.
- Controleer de temperatuur. Kamertemperatuur kan prima, maar veel baby’s drinken graag lauwwarme voeding. Verwarm het flesje dan in een flessenwarmer of au bain-marie tot ongeveer 37 °C.
- Controleer de temperatuur door enkele druppels op de binnenkant van je pols te laten vallen. Voelt het lauw aan, dan zit je meestal goed.
Probiotica aan het flesje toevoegen? Dan is het aan te raden om eerst het water op te warmen tot ongeveer 37-40 °C en daarna pas het poeder in het water te doen. Probiotica overleven geen hoge temperaturen. Wil je er meer over weten, dan kun je ook eens een kijkje nemen bij probiotica baby.
Veelgemaakte fouten vermijden
Bij flesvoeding bereiden en bewaren sluipen makkelijk foutjes in, zeker als je net begint of haast hebt. Dit zijn enkele valkuilen die ik zelf ook regelmatig tegenkwam:
- Te sterk of te zwak mengen: Voeg niet zomaar extra schepjes toe in de hoop dat je baby ‘voller’ raakt. Te geconcentreerde melk kan de ontlasting harder maken en met minder water krijgt je baby sneller dorst.
- Warm kraanwater: Het kan wat tijd schelen om direct lauw kraanwater te gebruiken, maar dit wordt afgeraden omdat er metalen kunnen vrijkomen in het water.
- Restjes bij elkaar gieten: Handig lijkt het wel, maar je verhoogt de kans op bacterievorming enorm als je oude restjes combineert met verse melk.
- Te lang laten staan: Je kent het vast wel, je baby valt in slaap en het flesje staat nog te wachten. Als het te lang op kamertemperatuur blijft staan (langer dan een uur), kun je het beter niet meer geven.
Hoe lang kun je flesvoeding bewaren?
Het kan gebeuren dat je baby middenin de voeding in slaap valt of dat je een flesje al hebt klaargemaakt en je baby nét wat later trek krijgt dan verwacht. Daarom is het goed om te weten hoe lang je flesvoeding kunt bewaren. Beter te veel kennis dan onnodige zorgen, vind ik.
Bewaren op kamertemperatuur
Over het algemeen geldt:
- Klaargemaakte flesvoeding kun je niet langer dan één uur buiten de koelkast bewaren. De kans op bacteriegroei wordt dan te groot.
- Is de fles al even open of heeft je baby al een slokje genomen, dan is het raadzaam de fles binnen een uur te gebruiken of weg te gooien. Restjes weer opwarmen of later gebruiken is geen goed idee.
Dus zeg je: “Ik wil een flesje meenemen als ik boodschappen ga doen.” Probeer dan niet een kant-en-klaar flesje mee te nemen, maar neem de poeder en het water apart mee. Zo voorkom je foutjes in de bewaring.
Bewaren in de koelkast
Soms is het handiger om de voeding op voorhand klaar te maken, bijvoorbeeld als je weet dat je baby over een uurtje weer wil drinken. Let dan op de volgende adviezen:
- In de koelkast kun je een klaargemaakt flesje maximaal 8 uur bewaren, mits de temperatuur rond de 4 °C blijft.
- Zet de fles zo ver mogelijk achterin de koelkast, waar het het koudst is.
- Het beste is om de fles al binnen relatief korte tijd te gebruiken, om zeker te zijn dat de melk nog helemaal vers is.
Zelf maak ik het liefst geen flesjes van te voren klaar als ik het kan vermijden, maar ik snap dat het soms praktisch is als je bijvoorbeeld ’s nachts snel een flesje wilt kunnen pakken. Zorg er in elk geval voor dat je altijd goed controleert of het flesje nog koud is en binnen de 8 uur gemaakt is.
Invriezen van flesvoeding: kan dat?
Soms krijg je de vraag of je flesvoeding kunt invriezen om nog langer te bewaren. Over het algemeen wordt dit absoluut afgeraden. Flesvoeding verliest zijn voedingswaarde en structuur, en de kans op bacterievorming neemt ook toe bij ontdooiprocessen. Dus invriezen is geen optie. Als je dat zou proberen, is de kans groot dat de melk gaat schiften en niet meer veilig is voor je kleintje.
Opnieuw opwarmen van flesvoeding
Er zijn momenten dat je een halve fles overhebt of dat je baby even niet wilde doordrinken. Wanneer kun je nog opwarmen en wanneer beter niet meer? Het is iets wat me in het begin erg onzeker maakte, maar gelukkig zijn er duidelijke regels om aan vast te houden.
Veiligheid en richtlijnen
De grootste richtlijn is: heb je een vol flesje dat nog niet gebruikt is en in de koelkast stond, dan kun je het (éénmalig) veilig opwarmen en aan je baby geven. Is de fles eenmaal aangebroken of lauw geweest, dan is het niet slim om het opnieuw op te warmen. Het risico op bacteriegroei is simpelweg te groot. Restjes gooi ik dus altijd zonder aarzelen weg.
Dit lijkt zonde, maar het is echt veiliger voor je baby. Wil je minder verspillen, maak dan liever kleinere porties. Je kunt dan altijd een volgende maken als je merkt dat je baby nog trek heeft. Kijk voor tips over hoeveel melk een baby nodig kan hebben bij hoeveel flesvoeding per leeftijd.
Magnetron vs. flessenwarmer
Heb je haast of een ongeduldige baby met grote honger? Ik ken het gevoel. Het is dan verleidelijk om de magnetron te gebruiken. Dat kan, maar let wel op dat de voeding ongelijk kan opwarmen, met warme ‘hotspots’ als gevolg. Schud de fles altijd goed na het opwarmen in de magnetron op maximaal 600 Watt. De richtlijnen geven de volgende tijden, afhankelijk van de hoeveelheid water in je fles:
- 90 ml water: ongeveer 25 seconden
- 120 ml water: ongeveer 35 seconden
- 150 ml water: ongeveer 45 seconden
- 180 ml water: ongeveer 55 seconden
Na het opwarmen voeg je het poeder toe (als je dat nog niet gedaan had) en schud je de fles. Controleer de temperatuur weer op je pols. Zo voorkom je brandwondjes in het mondje van je baby.
Een flessenwarmer of au-bain-marie methode verdeelt de warmte gelijkmatiger. Ik geef eerlijk toe dat dit mijn favoriete methode is, want je hoeft niet bang te zijn voor een te hete slok. Bovendien warm je het flesje op tot een constante temperatuur. Het duurt misschien iets langer, maar zo ben je redelijk zeker van een veilige en egale temperatuur.
Hoe vaak mag je flesvoeding opwarmen?
Zoals ik net al noemde: eenmaal opgewarmde flesvoeding kun je niet nogmaals opwarmen. Dat is echt een belangrijke vuistregel. Zeker als je baby al van de fles heeft gedronken, stel je de formule bloot aan mondbacteriën. Dan is er echt geen weg terug. Laat je die fles dan nog eens een kwartier staan en probeer je het weer te verwarmen, dan loop je een aanzienlijk risico op bacteriële groei.
De juiste drinkfles voor jouw baby
Naast de bereiding en het bewaren van flesvoeding is de fles zelf ook een punt van aandacht. Er zijn allerlei types en maten, en soms vraag je je af: waar moet ik in hemelsnaam op letten?
Welk type fles past bij je baby?
Grofweg kun je kiezen uit:
- Kunststof flessen: Licht van gewicht, minder breekbaar, vaak de voordeligste keuze. Let erop dat je BPA-vrij materiaal gebruikt, wat de meeste merken tegenwoordig sowieso doen.
- Glazen flessen: Zwaarder, maar gemakkelijk schoon te maken en minder gevoelig voor geur- of kleurresten.
- Roestvrijstalen flessen: Relatief nieuw, stevig en duurzaam, maar vaak wel duurder en zwaarder.
Kijk vooral wat je zelf fijn vindt en hoe je baby reageert. Sommige kleintjes drinken beter uit een brede fles, anderen uit een smalle. Dat kan afhankelijk zijn van de vorm van het mondje of de manier van zuigen. Je merkt het meestal snel genoeg als iets niet helemaal lekker werkt.
Verschillende spenen en materialen
Ook spenen zijn er in allerlei soorten – van latex tot silicone, van langzaam tot snelle doorstroom. Let er vooral op dat de speen past bij de leeftijd van je baby en het type vloeistof. Een pasgeborene heeft vaak een kleinere speenopening nodig dan een baby van zes maanden die pap of dikkere voeding krijgt.
Sommige merken bieden “dental”-vormige spenen aan of spenen met anti-koliekventielen. Die kunnen helpen om luchtinslag te verminderen en darmkrampjes te beperken. Heb je een baby die snel last heeft van reflux of krampjes na de voeding, dan kan zo’n speciale speen of fles een uitkomst zijn. Ben je benieuwd of je baby mogelijk “hongerige babyvoeding” kan gebruiken, kijk dan bij voeding voor hongerige baby.
Hoe vaak moet je een babyfles vervangen?
Mijn ervaring is dat het slim is om regelmatig je flessen en spenen te controleren. Zitten er barstjes of doffe plekken in het materiaal? Dan wordt het tijd ze te vervangen. Een algemene richtlijn is om spenen elke 6 tot 8 weken te vernieuwen, omdat ze poreus kunnen worden en bacteriën dan gemakkelijker blijven hangen. Flessen kun je langer gebruiken, maar vervang ze als je merkt dat ze beschadigd raken of moeilijk schoon te krijgen zijn.
Hygiëne en schoonmaken van babyflessen
Misschien een open deur, maar laat ik het toch nadrukkelijk benoemen: hygiëne is essentieel bij flesvoeding. Zeker voor pasgeborenen of baby’s met een wat kwetsbaardere gezondheid.
Dagelijkse reiniging en sterilisatie
Dagelijks afwassen en goed doorspoelen is een must. Met een flessenborstel kun je in alle hoekjes komen, want etensresten of melkresten kunnen achterblijven in randjes. Qua steriliseren zijn er verschillende opties:
- Uitkoken in een pan met kokend water: Zo’n 5 minuten is vaak voldoende.
- In de magnetron met sterilisatiezakken of een sterilisator: Kan handig zijn en snel werken.
- Elektrische sterilisator: Deze kan meerdere flessen tegelijk steriliseren.
Voor een gezonde baby is het overigens niet altijd verplicht om na iedere voeding volledig te steriliseren. Goed afwassen met heet water en afwasmiddel of in de vaatwasser volstaat vaak. Toch kan sterilisatie extra zekerheid bieden, helemaal in de eerste maanden.
Hoe voorkom je bacteriën in flesvoeding?
Behalve goede schoonmaak van de fles zijn er meer zaken waar je op kunt letten:
- Laat klaargemaakte flesvoeding nooit langer dan een uur op kamertemperatuur staan.
- Bewaar flesvoeding maximaal 8 uur in de koelkast als je vooraf bereidt.
- Voeg geen restjes bij elkaar, gooi oud restant altijd weg.
- Gebruik geen lauw water uit de kraan; pak koud water en warm het daarna op.
Ook als je kleine maar een paar slokjes heeft gedronken en de rest laat staan, raad ik aan het restant weg te gooien. Zo ben je echt het meest zeker van een veilige voeding.
De beste producten voor een schone fles
In mijn keukenkastje vind je standaard:
- Een goede flessenborstel met een aparte, kleinere borstel voor de speen.
- Afwasmiddel dat vet effectief verwijdert (maar mild genoeg is zodat er geen gekke resten achterblijven).
- Een sterilisator (optioneel, maar handig).
Als je merkt dat een gewone afwas jouw flessen onvoldoende reinigt, kun je de overstap maken naar een elektrische sterilisator of sterilisatiezakken voor in de magnetron. Zo hoef je niet telkens met pannen in de weer, en gaat het proces snel en vrij moeiteloos.
Veelgestelde vragen over flesvoeding klaarmaken en bewaren
Tot slot zijn er een paar vragen die ik regelmatig hoor. Misschien zit de jouwe er ook wel tussen.
Mag ik klaargemaakte flesvoeding meenemen naar mijn werk of als ik een paar uur op pad ga?
Over het algemeen raad ik het af om een kant-en-klaarfles mee te nemen, tenzij je binnen een uur ter plekke kunt voeden of je een goede manier hebt om het flesje op koelkasttemperatuur te houden. De veiligste optie is nog altijd: neem de poeder gescheiden mee en een thermoskan met warm water (of een ander flesje koud water) zodat je ter plaatse de voeding kunt bereiden.Waarom moet ik je adviseren geen restjes op te warmen of bij elkaar te voegen?
Ik snap dat het zonde kan voelen om wat melk weg te gooien, maar opwarmen en mengen van restjes verhoogt sterk het risico op bacteriegroei. Voor je baby is dat gevaarlijk, omdat de darmflora nog kwetsbaar is. Weggooien is verstandig.Ik gebruik halverwege nog een beetje overgebleven pakje mineraalwater. Hoe lang blijft dat goed?
Een geopende fles mineraalwater kun je maximaal 2 tot 3 dagen in de koelkast bewaren als je het voor flesvoeding gebruikt. Kook je het water na 24 uur minstens één minuut, dan is het weer veilig, maar let altijd op de richtlijnen op de verpakking.Kan ik de verhoudingen iets aanpassen als mijn baby vaak hongerig lijkt?
Nee, verander nooit zomaar de aanbevolen dosering. Sterker nog, te veel melkpoeder kan leiden tot verstopte darmen en te weinig poeder kan juist weer voedingstekorten geven. Er zijn speciale “hongerige” varianten voor baby’s die sneller trek hebben. Kijk eens bij voeding voor hongerige baby om te zien of dat een optie is.Hoe zit het met het combineren van flesvoeding en borstvoeding?
Als je wilt overstappen of tijdelijk wilt combineren, houd er dan rekening mee dat dit het borstvoedingsritme kan verstoren. Wil je hier meer over weten, dan kun je kijken bij borstvoeding combineren met flesvoeding of overstappen van borstvoeding naar flesvoeding.Wat als mijn baby de fles weigert of veel spuugt?
Een baby kan soms wat wennen aan een nieuwe fles of speen. Spuugt je baby regelmatig? Dan kan het een teken van reflux of ander ongemak zijn. Lees meer bij voeding bij reflux en darmkrampjes.Mag ik, als ik haast heb, de flesvoeding wat eerder klaarmaken en dan op kamertemperatuur laten staan tot mijn baby wakker wordt?
Liever niet. Zoals aangegeven is één uur buiten de koelkast echt het maximum. Als je twijfelt wanneer je baby precies wakker wordt, kun je beter een losse dosis poeder klaarzetten en het water in een thermosfles of flessenwarmer gereedhouden.
Dat waren de meest gestelde vragen die ik hoor. Misschien helpt het je gerust te stellen dat er echt heel veel ouders zijn die met dezelfde vraagtekens rondlopen. Niks om je voor te schamen dus.
Ik hoop dat deze uitgebreide gids over flesvoeding bereiden en bewaren je het vertrouwen geeft om op een relaxte manier met flesvoeding om te gaan. Het is een kwestie van een paar eenvoudige basisregels volgen, je healthy verstand gebruiken en goed naar je baby kijken. Laat je niet ontmoedigen als het eens niet helemaal volgens plan gaat. Elk kind is anders, elke dag is anders en wij leren als ouders constant bij.
Uiteindelijk is het belangrijkste dat jouw baby genoeg voeding binnenkrijgt, zich goed voelt en jij er een gerust gevoel bij hebt. Vertrouw daarin ook op je eigen intuïtie. Heb je erge twijfels, dan staan medewerkers van consultatiebureaus, huisartsen of de Nutricia Kindervoeding Service klaar om je verder te helpen. Verder vind je op onze website nog meer artikelen over je baby en voeding, zoals hoeveel voeding baby of verschil tussen borstvoeding en flesvoeding.
We doen dit samen, stapje voor stapje. Mocht het vandaag niet helemaal zijn gelukt, dan komt er morgen weer een kans om het opnieuw te proberen. Je bent echt al heel ver in het geven van de beste zorg aan je kindje. Onthoud: elke dag leer je wat bij, en voor je het weet heb je een eigen, ontspannen routine gevonden. Ik heb er alle vertrouwen in. Veel succes en geniet vooral van die waardevolle momenten met je baby!